NINI SABABU YA MAFURIKO KATIKA JIJI LA DARESALAAM NA NINI SULUHISHO

UTANGULIZI

SHUKRANI

Natanguliza shukrani zangu za dhati kwa familia yangu ikiwemo, Baba,Mama, wadogo zangu, wakubwa zangu pamoja na mke wangu mpendwa. 

Halikadhalika napenda kushukuru serikali yangu ya awamu ya situ imehakikisha tunakua na amani kwa kipindi chote tunachoendelea kutafuta ridhiki ikiwemo sisi waandishi tumekuwa tukitetewa sana kwenye kazi zetu

…………..

HISTORIA YA JIJI LA DARESALAAM 

MAFURIKO NI NINI?

Mafuriko ni tukio la maji yanayozidi uwezo wa maeneo ya ardhi kuyakabili na kuyadhibiti. Hutokea wakati mvua kubwa inaposababisha maji kujaa katika mito, maziwa, au katika maeneo ya chini ya ardhi ambayo hayawezi kuyapokea na kuyatunza maji hayo. Maji haya yanasambaa kwa haraka na kusababisha uharibifu mkubwa kwa makazi, miundombinu, na mazingira. Mafuriko yanaweza kusababishwa na mvua kubwa, chemchem, kutokea kwa mabwawa au mito, au kuvuja kwa mfumo wa maji taka. Mafuriko huwa na athari mbaya kwa jamii, ikiwa ni pamoja na kupoteza maisha, kuathiri afya, kuharibu mazao na mifugo, na kusababisha uharibifu mkubwa wa mali za majumbani, maofisini, katika biashara na hata miundombinu.

HISTORIA YA MAFURIKO DARESALAAM

Mafuriko mengi yameathiri jiji la Dar es Salaam nchini Tanzania katika historia yake. Kuna rekodi ya mafuriko makubwa katika mkoa huu tangu miaka ya 1970.

Mwaka 1978, Dar es Salaam ilikumbwa na mafuriko makubwa yanayojulikana kama "Mafuriko ya Kiluvya". Baada ya mvua kubwa kunyesha kwa muda mrefu, mto Msimbazi ulifurika na kusababisha maafa makubwa. Makazi mengi yalizamishwa na watu wengi walipoteza maisha yao.

Mafuriko mengine makubwa yalitokea mwaka 1997. Mji wa Dar es Salaam ulikumbwa na mvua kubwa na mto Msimbazi tena ulifurika. Nyumba nyingi, barabara, na miundombinu mingine iliharibiwa na watu wengi walihamishwa kutoka makazi yao.

Mwaka 2008, mafuriko mengine yalikumba jiji hilo kufuatia mvua kubwa zaidi kuwahi kushuhudiwa katika kipindi cha miaka 50. Mvua hiyo ilidumu kwa miezi kadhaa na kusababisha watu kukimbia makazi yao mara kwa mara. Zaidi ya watu 100 walipoteza maisha yao na maelfu walipoteza makazi yao.

Mwaka 2011, Dar es Salaam ilikumbwa tena na mafuriko mabaya. Mvua kubwa ilinyesha kwa siku kadhaa na kusababisha mafuriko katika maeneo mbalimbali ya jiji. Watu zaidi ya 30 walipoteza maisha yao na maelfu walilazimika kuondoka makazi yao.

Mafuriko hayo yameonyesha umuhimu wa kuwa na miundombinu bora, kama mfumo mzuri wa maji taka, kwa kukabiliana na mafuriko. Serikali na wadau wengine wa maendeleo wamekuwa wakichukua hatua za kujenga mifereji na kuboresha miundombinu ili kupunguza athari za mafuriko jijini Dar es Salaam.

ATHARI ZA MAFURIKO DARESALAAM NA MAENEO YANAYOATHIRIKA MARA KWA MARA.

Baadhi ya maeneo ambayo hupata athari kubwa za mafuriko jijini Dar es Salaam ni pamoja na:

1. Tandale: Kata ya Tandale iliyoko Kinondoni ni moja ya maeneo yanayokumbwa mara kwa mara na mafuriko. Hii ni kwa sababu eneo hilo liko karibu na mito mingi, ambayo hujaa na kusababisha maji kujaa na kusomba mali na makazi ya watu.

2. Manzese: Kata ya Manzese nayo inaathirika sana na mafuriko. Eneo hilo lina idadi kubwa ya watu na ujenzi usio rasmi, ambao unafanya iwe vigumu kwa maji ya mvua kupitisha na hivyo kusababisha mafuriko.

3. Kigogo: Kigogo ni moja ya maeneo yaliyoathirika vibaya na mafuriko. Maeneo kama Jangwani, Msisiri, na Buguruni hupata mafuriko makubwa wakati wa mvua kubwa, ambayo kwa kawaida husababisha uharibifu mkubwa wa mali na makazi.

4. Ilala: Kata za Kivukoni, Vingunguti na Buguruni katika Wilaya ya Ilala pia zinaathirika na mafuriko. Eneo hilo lina miundombinu mibovu ya mifereji ya maji na maendeleo usio rasmi, ambapo maji ya mvua yanakuwa na njia ndogo za kupita.

5. Mbagala: Kata ya Mbagala ni eneo lingine ambalo limekuwa likikumbwa na mafuriko mara kwa mara. Hii ni kutokana na mto Msimbazi kujaa na kusababisha maji kujaa na kusomba makazi na mali za watu.

Ni muhimu kwa serikali na wadau husika kuweka mikakati na kuwekeza katika miundombinu bora na mipango sahihi ya miji ili kupunguza athari za mafuriko katika maeneo haya na kulinda maisha na mali za watu.

SABABU KUU ZA MAFURIKO KATIKA JIJI LA DARESALAAM 

Kuna sababu kadhaa za mafuriko jijini Dar es Salaam nchini Tanzania. Baadhi ya sababu kuu ni pamoja na:

1. Mvua kubwa: Jiji la Dar es Salaam lina msimu wa mvua ambao mara nyingi huleta mvua kubwa. Mifumo ya kukabiliana na mvua kubwa iko chini ya kiwango na hivyo maji yanapozidi uwezo wa mifereji ya maji, mafuriko hutokea.

Mvua zinazoonyesha jijini Dar es Salaam ni pamoja na mvua za msimu wa mvua nyingi na mvua za dhoruba. 

Mvua za msimu wa mvua nyingi: Dar es Salaam hupata msimu wa mvua kuanzia mwezi Novemba hadi Aprili, ambapo mvua nyingi zinaweza kunyesha. Hizi ni mvua za kawaida za mvua kubwa ambazo husababisha maji kujaa katika mito, mitaro na mabwawa, kusababisha mafuriko. Mvua hizi zinaweza kuendelea kwa muda mrefu na hutokea mara kwa mara katika kipindi hicho cha msimu wa mvua.

Mvua za dhoruba: Mvua za dhoruba zinaweza pia kutokea jijini Dar es Salaam, hasa katika miezi ya Desemba na Januari. Hizi ni mvua zenye nguvu na za ghafla zinazokuja na radi, umeme, na upepo. Mvua za dhoruba kawaida huambatana na mvua kubwa na zinaweza kusababisha mafuriko haraka kutokana na kiasi kikubwa cha maji kinachonyesha ndani ya muda mfupi.

Ni vyema kukumbuka kuwa hali ya hewa na aina za mvua zinaweza kubadilika kutegemea msimu na mabadiliko ya hali ya hewa.

2. Ujenzi usio na mpangilio: Maendeleo ya haraka ya jiji yamekuwa na athari kubwa kwa miundombinu na mazingira. Ujenzi usio rasmi, kujengwa kwa nyumba katika mitaro ya maji, na ukosefu wa mipango ya miji inamaanisha kuwa maji hayana njia sahihi ya kusambaa na hivyo kusababisha mafuriko.

3. Ukosefu wa mifereji ya maji: Miundombinu duni ya mifereji ya maji ni moja ya sababu kuu za mafuriko jijini. Barabara na mitaro ya maji haikidhi mahitaji ya kuhimili kiwango kikubwa cha maji yanayokuja na hivyo maji yanasababisha mafuriko yasiyoweza kudhibitiwa.

4. Uchafuzi wa mazingira: Uchafuzi wa mazingira, hasa kutokana na taka na uchafu mwingine, husababisha kuziba kwa mifereji na kupunguza uwezo wake wa kuhimili maji. Hii inamaanisha kuwa maji hayapiti vizuri na kuongeza hatari ya mafuriko.

5. Mabadiliko ya tabia nchi: Mabadiliko ya tabianchi yameongeza mvua kubwa na vipindi vya ukame nchini Tanzania. Mabadiliko haya ya tabianchi yameathiri mfumo wa hali ya hewa na kusababisha mvua kubwa zaidi na isiyotabirika, ambayo inaweza kusababisha mafuriko.

Mabadiliko ya tabia ya nchi yanasababisha mafuriko jijini Dar es Salaam kwa njia kadhaa:

SABABU KUU ZA MABADILIKO YA TABIA YA NCHI KUPELEKEA MAFURIKO.

Mabadiliko ya Tabia ya nchi ni nini?..

Wengi wamekua wakitaja tu mabadiliko ya Tabia ya nchi bila kujua maana yake, Maana yake si kama wengi wetu tunavyoijua lakini, kiuhalisia maana yake ni Pana kiasi kwamba kila kitu kwenye mazingira kinasadikika kubadilika badilika baada ya miaka kadhaa.

Tabia ya nchi mara nyingi hubadilika kutokana na uwepo wa mambo mengi ambayo kwa macho ya kawaida huonekana yamebadilika, aidha yanaweza yasionekane lakini kwa upeo wa kijiografia huonekana yamebadilika.

1. Ongezeko la joto duniani: Mabadiliko ya tabia ya nchi yamesababisha ongezeko la joto duniani. Joto jingi husababisha hewa kuwa na uwezo mkubwa wa kubeba unyevunyevu, na hivyo kuongeza kiwango cha mvua zinazoanguka. Matokeo yake, mvua zinazonyesha juu ya eneo la Dar es Salaam zinaweza kuwa kubwa zaidi na kusababisha mafuriko makubwa.

2. Kuongezeka kwa mvua za muda mfupi: Mabadiliko ya tabia ya nchi pia yameongeza ukubwa, kasi, na mara ya mvua za muda mfupi, ambazo mara nyingi hutokea kwa ghafla. Mvua hizi za dhoruba zinaweza kusababisha maji kujaa na kusababisha mafuriko haraka, hasa kutokana na uwezo mdogo wa uchimbaji na mfumo wa uchimbaji wa maji.

3. Kupanda kwa kiwango cha bahari: Mabadiliko ya tabia ya nchi yamechangia kupanda kwa kiwango cha bahari duniani. Jijini Dar es Salaam, maeneo mengi yapo karibu na pwani na yanakabiliwa na hatari ya kuzidiwa na maji kutokana na kupanda kwa kiwango cha bahari. Hii inaweza kusababisha maji kutiririka ndani ya maeneo ya mji na kusababisha mafuriko.

4. Kutofautiana kwa mvua: Mabadiliko ya tabia ya nchi pia yamesababisha kutofautiana kwa msimu wa mvua na mwenendo wa mvua, mara nyingi zikitokea kwa vipindi kirefu bila mvua kikamilifu na kisha kumwagika kwa wingi ndani ya muda mfupi. Hii inaweza kufanya mfumo wa uchimbaji wa maji usiwe na uwezo wa kuhimili kiwango kikubwa cha maji, na hivyo kusababisha mafuriko.

NJIA ZA KUJIKINGA NA ATHARI ZA MAFURIKO.

Kuimarisha miundombinu ya mafuriko, kuboresha mifumo ya mifereji, kuzingatia mipango sahihi ya miji, na kuchukua hatua za kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi ni muhimu katika kuzuia na kupunguza madhara ya mafuriko jijini Dar es Salaam.

Kuna hatua kadhaa ambazo zinaweza kuchukuliwa ili kuepusha mafuriko jijini Dar es Salaam. Baadhi ya hatua hizo ni pamoja na:

1. Ujenzi wa miundombinu bora ya mafuriko: Ni muhimu kuboresha mfumo wa mifereji ya maji, kujenga mitaro ya maji, na kuziba mashimo yote ambayo yanaweza kufanya maji kushindwa kupita vizuri. Pia, kuhakikisha matengenezo ya kawaida yanafanyika ili kuhakikisha mifumo ya mafuriko inafanya kazi vizuri.

2. Kupanga miji kwa njia bora: Ni muhimu kuweka mipango sahihi ya miji ili kuzuia ujenzi usiorasmi na kuhakikisha kuwa maeneo ya makazi yanaundwa mbali na mito na mabwawa. Kuweka sheria na kanuni za ujenzi na kuhakikisha kuwa zinatekelezwa kwa ufanisi itasaidia kupunguza athari za mafuriko.

3. Kusafisha mifereji ya maji: Kusafisha mifereji ya maji mara kwa mara na kuondoa uchafu na takataka zisizohitajika kutoka katika mitaro na mabwawa itasaidia maji kupita vizuri na kupunguza hatari ya mafuriko.

4. Kuelimisha jamii: Ni muhimu kutoa elimu kwa jamii kuhusu athari za mafuriko na jinsi ya kujikinga. Watu wanapaswa kufahamishwa juu ya umuhimu wa kuhama kutoka maeneo hatarishi wakati wa mvua kubwa na kuhusu hatua za usalama za kuchukua ili kuzuia majeraha na kupoteza maisha.

5. Kuzingatia mabadiliko ya tabianchi: Kupunguza uzalishaji wa gesi chafu na kuchukua hatua za kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi ni muhimu katika kuzuia mvua kubwa na mafuriko makubwa. Kupanda miti, kuhamasisha matumizi ya nishati mbadala, na kuchukua hatua za kupunguza uchafuzi wa mazingira ni mifano ya hatua za kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi.

Inahitaji juhudi za ushirikiano kati ya serikali, asasi za kiraia, na jamii nzima kutekeleza hatua hizi na kupunguza madhara ya mafuriko jijini Dar es Salaam.

Mwandishi: Hefsiba Tozili

………..